การฝึก CQB โดยเจ้าหน้าที่จาก LASD

 

Police Emergency Response Tactics & Techniques
(28 Sep - 1 Oct 2009)

เมื่อ 28 กันยายน 2552 ที่ผ่านมา ผมได้มีโอกาสเดินทางไปฝึก “หลักสูตรเทคนิคและยุทธวิธีการปฏิบัติการตอบโต้แบบฉับพลัน (จู่โจม)" (หรือ "CQB" Close Quarter Battle: การรบในระยะประชิด) พร้อมกับเพื่อนข้าราชการตำรวจสังกัดศูนย์ปฏิบัติการตำรวจจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศชต.) รวม 65 นาย หลักสูตรการฝึกฯ เป็นหลักสูตรระยะสั้น ๆ ซึ่งจัดขึ้นโดยความร่วมมือระหว่าง

“Transnational Crime Affairs Embassy of The United States" กับ “สำนักงานตำรวจแห่งชาติ” สถานที่ฝึก “ศูนย์ฝึกอบรมตำรวจภูธรภาค 8” อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี ระยะการเวลาฝึก 3 วัน ตั้งแต่ 29 ก.ย. – 1 ต.ค. 2552 การฝึกเป็นไปอย่างเข้มข้น มีวิทยากรเป็น จนท.จาก “Los Angeles County Sheriff's Department” ประเทศสหรัฐอเมริกา จำนวน 6 นาย มาเป็นครูฝึก

 

ความเป็นมาของการฝึก

ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา รัฐบาลสหรัฐอเมริกาให้ความช่วยเหลือด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะงบประมาณด้านป้องกันและปราบปรามยาเสพติดแก่รัฐบาลไทยเป็นจำนวนมาก (ทั้งเงิน คน อาวุธยุทโธปกรณ์ เครื่องมือเศษ การฝึกอบรมบุคลากร) เนื่องจากในระยะนั้น “เฮโรอีน” จาก “สามเหลี่ยมทองคำ” แพร่ระบาดมากในสหรัฐฯ คนอเมริกันติดเฮโรอีนงอมแงม รัฐบาลสหรัฐอเมริกาถึงกับต้องส่งหน่วย DEA (Drug Enforcement Administration) หรือ “หน่วยปราบปรามยาเสพติดสหรัฐฯ” เข้ามาฝังตัวสืบสวนหาข่าวในประเทศไทย ทำงานร่วมกับ สำนักงาน ป.ป.ส. และ กองบัญชาการตำรวจปราบปรามยาเสพติด (บช.ปส.) อย่างใกล้ชิด

 

 

หัวข้อการฝึกตลอด 3 วัน มีดังนี้

วันแรก (29 Sep 2009)
- Covert Team Movement
- Tactical Breaching
- Warrant Service Movement
- Officer Rescue Techniques
- Tactical Medicine

วันที่สอง (30 Sep 2009)
- Crisis Entry Principles
- Hostage Rescue Operations
- Hostage Rescue Movement
- Hostage Rescue/Evacuations

วันที่สาม (1 Oct 2009)
- Active Shooter Response – Contact Teams and Rescue Teams
- Active Shooter Movement
- Office Down/Citizen Down Response
- Casuality Evacation

 

 

 

 

 

นับตั้งแต่เหตุการณ์ 911 เป็นต้นมา ปัจจุบัน ปัญหายาเสพติดดูเหมือนจะลดบทบาทความสำคัญลงไป รัฐบาลสหรัฐอเมริกาหันมาให้ความสนใจและช่วยเหลือกิจการด้านการต่อต้านการก่อการร้ายแก่นานาประเทศมากขึ้น รวมทั้งสนใจกับปัญหาความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย จึงเป็นที่มาของการฝึกในครั้งนี้

 

 

ความจริง ผู้รับการฝึกทั้งหมดปฏิบัติหน้าที่อยู่ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งมีศูนย์ฝึกอบรมเป็นของตัวเอง (อยู่ที่ อ.เมือง จ.ยะลา) สถานที่กว้างขวาง แต่ผู้จัดการฝึกกลับเลือกจัดที่ศูนย์ฝึกอบรมตำรวจภูธรภาค 8 อ.พุนพิน จ.สุราษฎร์ธานี มองในแง่ดี ถือเสียว่าให้โอกาสกำลังพลใน 3 จชต.ได้ออกไปผ่อนคลาย ยืดเส้นยืดสายนอกพื้นที่เสี่ยงภัยบ้าง แต่ถ้ามองในมุมกลับกัน ก็บ่งบอกถึงการขาดความเชื่อมันของครูฝึกจากสหรัฐฯ 6 นาย ที่มีต่อปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้นั่นเอง

การฝึกมีประโยชน์มากสำหรับพวกเรา เพราะครูฝึกสอนเทคนิคการเข้าจู่โจมตรวจค้นภายในอาคาร รวมทั้งการต่อสู้ในระยะประชิด ซึ่งเป็นมาตรการที่พวกเราต้องใช้อยู่บ่อยครั้งในการทำงาน แต่ข้อแตกต่างที่เห็นได้ชัดคือ บ้านเรือนของประชาชนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ส่วนใหญ่เป็นเรือไม้ยกพื้น หลังคามุงสังกะสี ไม่สามารถใช้กำบังกระสุนได้ ในขณะที่ครูฝึกมีประสบการณ์ทำงานในเมืองเสียมากกว่า อย่างไรก็ตามพวกเราสามารถนำหลักการไปประยุกต์ใช้ได้อย่างไม่ยากเย็น

 

ในโอกาสต่อไป ผมจะมาเล่าถึงรายละเอียด ความเป็นมาของหน่วย “Los Angeles County Sheriff's Department” หรือ “LASD” ที่มาเป็นครูฝึกให้แก่พวกเราฟังครับ

DNA กับการสืบสวนคดีความไม่สงบ

ปัจจุบัน มีการพูดถึง “DNA” ในฐานะที่เป็นพยานหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์กันบ่อยครั้งขึ้น ตามสื่อต่าง ๆ หลายกรณีมีการพิสูจน์ข้อพิพาทความเป็นพ่อแม่ลูกกันทางสายเลือดจนเป็นข่าวครึกโครมปรากฎทางสื่อโทรทัศน์และหน้าหนังสือพิมพ์  ในขณะเดียวกันมีคุณหมอบางท่านออกมาโหนกระแสสังคม กระหน่ำซ้าเติมการทำงานของตำรวจ และสำแดงตนเป็นผู้ชำนาญการในเรื่องนี้ จนสังคมต่างพากันเข้าใจว่า ถ้าพูดถึงเรื่อง DNA แล้ว ผู้ที่มีความเชี่ยวชาญที่สุดเห็นจะไม่พ้นคุณหมอคนดังท่านดังกล่าวเป็นแน่

ย้อนกลับมาดูกระบวนการสืบสวนคดีอาญาของตำรวจในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้กันบ้าง นับตั้งแต่เกิดเหตุการณ์ความไม่สงบเรื่อยมา การสืบสวนคดีต้องประสบปัญหาความยุ่งยากในการแสวงหาพยานหลักฐานทั้งประจักษ์พยาน และพยานบุคคล  หลายต่อหลายคดีที่เกิดขึ้น เหตุเกิดในละแวกบ้านเรือนของประชาชนกลางวันแสก ๆ แท้ ๆ แต่แทบจะไม่มีใครกล้าออกมาให้การเป็นพยานเลย การตรวจหาพยานวัตถุ และการตรวจหาตัวอย่าง DNA ต้องสงสัยจากบริเวณสถานที่เกิดเหตุ หรือจากพยานวัตถุจึงเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่เข้ามามีบทบาทที่สำคัญยิ่งในการสืบสวนคดีอาญา

ฐานข้อมูล DNA ของผู้ต้องหาหรือผู้ต้องสงสัยจากพยานวัตถุุประเภทต่าง ๆ นั้น ปัจจุบันอยู่ในระยะเริ่มต้น แม้ในปัจจุบันจะตรวจพบการ “matching” กันในฐานข้อมูลน้อยครั้งไม่เหมือนกับการตรวจพยานวัตถุประเภทลูกกระสุนปืนของกลาง (คนทั่วไปมักจะเรียกติดปากกันว่า "หัวกระสุนปืน") ที่ยิงออกมาจากอาวุธปืนกระบอกเดียวกันในฐานข้อมูลที่ตรวจพบบ่อยครั้งมากกว่า  แต่กระนั้นก็ตาม ทุก ๆ  “record” ของข้อมูล DNA ที่เพิ่มขึ้นในฐานข้อมูล จะยิ่งพัฒนากลายเป็นฐานข้อมูลที่มีขนาดใหญ่โตขึ้น ๆ เรื่อย ๆ ทำให้ "ความน่าจะเป็น" ของการตรวจพบข้อมูลที่ตรงกัน (matching) ของ DNA ในอนาคต ก็ "น่าจะ" มีมากขึ้นด้วย

ตัวอย่างเช่น กรณีเมื่อเดือนกรกฎาคมปีที่แล้ว ในฐานะหัวหน้าชุดปฏิบัติการสืบสวนคดีสำคัญได้ตรวจพบข้อมูลความสัมพันธ์ของกลุ่มก่อความไม่สงบพื้นที่ อ.บันนังสตา จ.ยะลา  ต่อมาได้นำกำลังเข้าปิดล้อมตรวจค้นบ้านบันนังกูแว อ.บันนังสตา จ.ยะลา สามารถจับกุมนายยาลี อีแต สมาชิกกลุ่มก่อความไม่สงบในพื้นที่ เนื่องจากต้องสงสัยว่า นายยาลีฯ มีส่วนเกี่ยวข้องกับคดี “ซุ่มโจมตี และฆ่าหมวดตี้” ควบคุมตัวตามอำนาจกฎอัยการศึกไว้ที่หน่วยเฉพาะกิจ ยะลา 15 (ฉก.15) เมื่อวิเคราะห์ข้อมูลจากเหตุการณ์และคดีสำคัญในอดีต เชื่่อว่านายยาลีฯ น่าจะมีส่วนร่วมในเหตุการณ์ “ซุ่มโจมตีและฆ่าตัดคอทหาร 2 ศพ” ที่ อ.บันนังสตา จ.ยะลา เหตุเกิดเมื่อประมาณต้นปี 2552 ด้วย จึงประสานให้เจ้าหน้าที่พิสูจน์หลักฐาน (วท.) จาก จ.ยะลา เดินทางไปเก็บตัวอย่าง DNA ของนายยาลีฯ ถึงที่ทำการ ฉก.15 ที่ อ.บันนังสตา จ.ยะลา เบื้องต้นนายยาลีฯ ปฏิเสธไม่รู้เห็นเหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นที่

จากการสอบสวน พนักงานสอบสวนมีพยานหลักฐานเพียงพอจึงได้แจ้งข้อกล่าวหาแก่นายยาลีฯ ใน “คดีซุ่มโจมตีและฆ่าหมวดตี้” ต่อมาจากการซักถามขยายผล ประกอบกับมีพยานบุคคลซึ่งเป็นหนึ่งในคนร้ายที่ร่วมก่อเหตุ “คดีซุ่มโจมตีและยิงหมวดตี้” ที่ตำรวจกันไว้เป็นพยานให้การยืนยัน  นายยาลีฯ จึงให้การรับสารภาพตลอดข้อกล่าวหา และให้รายละเอียดว่า ตนเองเป็น 1 ในกลุ่มคนร้ายนับสิบคนที่อยู่ร่วมในเหตุการณ์ “คดีซุ่มโจมตีและฆ่าหมวดตี้” ขณะเกิดเหตุตนได้ใช้อาวุธปืนลูกซองยาวยิงซุ่มโจมตีรถยนต์ร่วมกับคนร้ายคนอื่น ๆ อีกนับสิบคนด้วย จนเป็นเหตุให้ "หมวดตี้" หรือ “ร.ต.ต.กฤติกุล บุญลือ” เสียชีวิตในที่เกิดเหตุ

คล้อยหลังมาอีก 2 – 3 เดือนต่อมา ผลการตรวจ DNA ของนายยาลีฯ ปรากฎผลอออกมาว่า ตรงกับ DNA จากก้นบุหรีก้นกรอง ซึ่งตกอยู่ในบริเวณที่พักแรมของคนร้ายใกล้ที่เกิดเหตุ “คดีฆ่าตัดคอทหาร 2 ศพ” เหตุเกิดเมื่อต้นปี 2552 ข้างต้น  ทำให้พนักงานสอบสวนมีพยานหลักฐานแจ้งข้อกล่าวหาเพิ่มแก่นายยาลีฯ ใน “คดีฆ่าตัดคอทหาร 2 ศพ” ด้วย

ฉะนั้น อย่าเพิ่งถอดใจที่ผล DNA ยังตรวจหากันไม่ค่อยพบ ในฐานะที่เป็นเจ้าหน้าที่ระดับผู้ปฏิบัติ เมื่อมีเหตุก็ทำหน้าที่ของตัวเองให้ดีที่สุด เริ่มตั้งแต่การตรวจสถานที่เกิดเหตุ รักษาสถานที่เกิดเหตุ ไม่สร้างพยานหลักฐานเพิ่ม หรือทำลายพยานหลักฐานในที่เกิดเหตุ เพียงแค่นี้ก็เพียงพอแล้วที่จะมีส่วนร่วมทำให้เหตุการณ์ความไม่สงบคลี่คลายลงไปในทางที่ดีได้

มนุษย์กับสงคราม…

…ไม่มีถ้อยคำสวยหรูอันใดที่จะอ้างความชอบธรรมในการทำสงคราม..

นับแต่บรรพกาล มนุษย์ต่อสู้กันเพื่่อแย่งชิงอาหารและปัจจัยสี่เพื่อความอยู่รอด..

ต่อมาเพื่อสร้างอาณาจักรและขยายดินแดน
ในยุคที่ยังห่างไกลซึ่งความศิวิไลซ์ มนุษย์ยังต่อสู้กันเพื่อแย่งชิงความเป็นใหญ่..

 
มาบัดนี้ ในโลกยุคใหม่อันเรืองรอง มวลมนุษยชาติยังรบราฆ่าฟันกันด้วยข้ออ้างและเหตุผลเดิม....

การสืบสวนคดีอาญาในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้

เหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้มีพัฒนาการมาอย่างต่อเนื่องและอย่างยาวนานนับร้อย ๆ ปี ความรุนแรงได้ปะทุขึ้นมาเป็นระลอก ๆ ขึ้นอยู่กับปัจจัยเสริมในแต่ละยุคสมัย  ความรุนแรงระลอกใหม่ได้ดำเนินมาอย่างต่อเนื่องเป็นเวลากว่า 7 – 8 ปี ยังไม่มีทีท่าว่าจะสงบลง   สภาพความเป็นอยู่วิถีชีวิตของผู้คนในพื้นที่ มีสภาพเหมือนแดนสนธยาเข้าไปทุกที ยากที่คนนอกจะจินตนาการได้ว่า พวกเขาอยู่กันอย่างไร ยังมีความหวังเหลืออยู่หรือไม่ ในขณะที่รัฐบาลได้ทุ่มเททรัพยากรทั้งเงินและกำลังคนลงไปเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น รวมทั้งการทำงานของเจ้าหน้าที่ทุกฝ่ายโดยเฉพาะอย่างยิ่ง เจ้าหน้าที่ตำรวจที่ทำหน้าที่สืบสวนติดตามคดีอาญาที่เกิดขึ้นในพื้นที่ ทำงานกันอย่างไร ?

การสืบสวนสอบสวนคดีอาญาหลังเกิดเหตุซึ่งเป็นหนึ่งในงานหลักของตำรวจนั้น โดยทั่วไปการทำงานก็มีลักษณะคล้าย ๆ กับงานของนักวิจัย คือ อาศัยธรรมชาติของเหตุและผลเพื่อตอบคำถามของเหตุการณ์หรือคดีที่เกิดขึ้น ในคดีอาญา มูลเหตุจูงใจในการก่อเหตุก็มักจะสัมพันธ์กับเหตุที่เกิด ตัวอย่าง ในคดีฆาตกรรม มักมีสาเหตุ หรือแรงจูงใจจากความโกรธแค้นที่มีต่อกัน (ยกเว้นบางกรณี เช่นฆาตกรโรคจิต หรือก่อเหตุจากความมึนเมา) เช่น นายแดง โกรธแค้นนายดำที่ถูกนายดำโกง จึงลงมือฆ่านายดำตาย การสืบสวน นักสืบจะศึกษาลงไปถึงปูมหลังของนายดำ ว่ามีความสัมพันธ์กับใครบ้าง มีสาเหตุโกรธเคืองกับใคร หรือมีสาเหตุอื่นที่พอจะเป็นเหตุจูงใจให้มาฆ่านายดำ  นักสืบจะเริ่มต้นสืบสวนจากสถานที่เกิดเหตุ คนใกล้ตัว คนรู้จัก เจ้าหนี้ ลูกหนี้ หรือคู่อริ เป็นต้น ทำให้ทราบถึงความสัมพันธ์ระหว่างผู้ตายกับผู้ต้องสงสัย เชื่อมโยงกับพยานหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์จากสถานที่เกิดเหตุ  อันจะนำไปสู่การจับกุมตัวผู้กระทำผิดต่อไป แต่การสืบสวนคดีคดีฆาตกรรมจากการก่อเหตุความไม่สงบนั้น แตกต่างจากการสืบสวนคดีฆาตกรรมในพื้นที่อื่น กล่าวคือ  แทบจะไม่สามารถนำหลักการดังกล่าวมาใช้ได้ เนื่องจากผู้ก่อเหตุซึ่งเป็นสมาชิก “ขบวนการ” กลุ่มผู้ก่อความไม่สงบซึ่งไม่ได้มีสาเหตุโกรธเคืองใด ๆ กับผู้ตายมาก่อนเลย  ส่วนใหญ่ผู้ก่อเหตุไม่ได้รู้จักกับเหยื่อมาก่อนด้วยซ้ำไป  สาเหตุที่ฆ่า ก็เพียงเพื่อก่อเหตุสร้างสถานการณ์ให้เกิดขึ้น “กับใคร” “ที่ใด” “เมื่อใด” ก็ได้ เพียงเพื่อให้เป็นไปตามเจตนารมย์ของ “องค์กร” ที่ต้องการสร้างความรุนแรงให้เกิดขึ้น เมื่อมีเหตุฆาตกรรมเกิดขึ้น เจ้าหน้าที่ตำรวจจะเข้าตรวจสถานที่เกิดเหตุ เก็บรวบรวมพยานหลักฐานหรือร่องรอยของคนร้ายที่ตกอยู่ในที่เกิดเหตุ นำส่งไปตรวจพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ พิสูจน์ตัวบุคคลผู้กระทำผิด เก็บรวบรวมเป็นฐานข้อมูล ส่วนการสอบสวนปากคำญาติผุู้ตายหรือคนรู้จักเพื่อสืบสวนถึงมูลเหตุจูงใจของคนร้าย กลับไม่สามารถสาวไปถึงความสัมพันธ์ระหว่างผู้ตายกับคนร้ายได้ ประการที่สำคัญก็คือ แทบจะไม่มีใครกล้ามาเป็นพยานในคดีที่เกิดขึ้นใด้เลย ถ้าผู้ตายไม่ได้เป็นญาติหรือเกี่ยวข้องกันทางสายเลือดโดยตรง

เมื่อตำรวจถูกสาย (ลับ) หลอก

“จง! จง!  ผู้การเรียกพบ”  ผมละสายตาจากจอคอมพิวเตอร์โน้ตบุคที่อยู่ตรงหน้าหันมองไปตามเสียงเรียกของ “รองน้ำ”ซึ่งกำลังเปิดประตูเดินเข้ามาในห้อง “รองน้ำ” เป็นรองผู้กำกับการของหน่วยที่ผมสังกัดอยู่ เป็นผู้บังคับบัญชาเหนือขึ้นไปจากผม 1 ลำดับชั้น  "ครับ พี่น้ำ" ผมขานรับแล้วลุกจากเก้าอี้เดินตามรองน้ำไปพบ “ผู้การ” ตามคำสั่ง

ข้อมูลที่ผมได้รับจาก “ผู้การหรือผู้บังคับการ” ก็คือวันนี้ (8 ก.พ. 2552) ยังไม่ทราบเวลาที่แน่นอน ฝ่ายผู้ก่อความไม่สงบที่เคลื่อนไหวก่อเหตุรุนแรงอยู่ในพื้นที่่เขตงาน อ.เมือง จ.ยะลา จะลักลอบขนอาวุธสงคราม จำนวน 14 กระบอก (หะ หา! 14 เลยเหรอ แค่ 3 - 4 กระบอกก็เยอะแล้วนะ ผมนึกในใจ) จากนอกพื้ันที่ขนลำเลียงเข้ามาส่งให้ชุดอาร์เคเค (หน่วยจรยุทธ์ขนาดเล็กของผู้ก่อความไม่สงบ) ในพื้นที่ ต.พร่อน อ.เมือง จ.ยะลา  โดยใช้รถยนต์กระบะตอนครึ่งวีโก้ สีเทา คันทะเบียน “xxx” ซึ่งดัดแปลงเป็นรถบรรทุกผลไม้ เพื่อนำไปก่อเหตุซุ่มโจมตีหน่วยทหารหรือหน่วยตำรวจที่ออกลาดตระเวนตามเส้นทาง  สายลับอ้างว่า ตนจะเป็นคนรับช่วงขับรถยนต์กระบะขนอาวุธสงครามด้วยตนเอง (เอ..! ชักแหม่ง ๆ แล้วสิ) จากจุดนัดหมายในตัวเมืองยะลา ส่วนเส้นทางในการขนลำเลียงอาวุธสงคราม ยังไม่ทราบเนื่องจากจะมีสมาชิกกลุ่มก่อความไม่สงบคนอื่นนั่งควบคุมมาในรถด้วย จุดหมายสุดท้ายคือจุดใดจุดหนึ่งบนถนนสายท่าสาป -ลำใหม่ ในพื้นที่ ต.พร่อน

สายลับเป็นคนมุสลิมในพื้นที่ ติดต่อให้ข้อมูล “ดาบเพียร” ตชด.ลูกน้องเก่าของผู้การ ดาบเพียรพาสายลับมาพบผู้การ และกลับออกไปแล้ว เหลือแต่ผมกับรองน้ำดำเนินการต่อ ร่วมกันวางแผนนำกำลังชุดปฏิบัติการเข้าตรวจค้นจับกุมการขนส่งอาวุธสงครามล็อตนี้ให้ได้ งานดูเหมือนจะง่ายแต่ก็หินเอาการ เพราะผมไม่ได้เป็นคนควบคุมสายลับเอง

ผมกับรองน้ำ แบ่งกำลังชุดปฏิบัติการ (ชป.) ออกเป็น 6 ชป. แต่ละ ชป.ประมาณ 3 – 5 นาย  วางกำลังพล็อตจุดในแผนที่ตามเส้นทางที่คาดว่าจะเป็นเส้นทางการขนส่งอาวุธสงครามล็อตนี้ ทุก ชป.ใช้รถยนต์กระบะของทางราชการซึ่งอำพรางสีรถ ติดฟิล์มกรองแสงสีเข้มซักซ้อมการปฏิบัติจนแต่ละ ชป.เข้าใจตรงกันแล้ว  เวลาบ่าย 3 โมงครึ่งทุก ชป.เข้าประจำจุดเรียบร้อย  ผมนำ ชป.ในส่วนที่กำกับดูแลอยู่เข้าไปประสานงานกับทหาร ฉก.ร้อย ร.5034 ในพื้นที่ พักคอยอยู่ในหน่วย ไม่สามารถไปจอดซุ่มตามเส้นทางได้ เนื่องจากอาจผิดสังเกต เพราะพื้นที่ในจังหวัดชายแดนภาคใต้มีการจัดตั้งมวลชนเป็นหูเป็นตาของฝ่ายผู้ก่อความไม่สงบได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เวลาเดินไปเรื่อย ๆ จากนาทีเป็นชั่วโมง หลายชั่วโมงผ่านไปกระทั่ง 1 ทุ่มเศษ จนหมดกาแฟไปหลายถ้วย ก็ยังไม่มีวี่แววการติดต่อกลับจากสายลับ จนในที่สุดก็ได้รับคำสั่งยกเลิกภารกิจจากผู้การ เนื่องจากสายลับแจ้งว่า “เป้าหมายรู้ตัวและไหวตัวก่อน” (อืมมม นะ ให้ตูมานั่งรออยู่ 4 – 5 ชั่วโมงเนี่ยนะ) ผมไม่แปลกใจกับคำสั่งยกเลิกภารกิจของผู้การ เพราะเอะใจตั้งแต่ได้รับข่าวสารและคำสั่งให้ปฏิบัติการต้ังแต่แรกแล้ว มีความรู้สึกว่า “สายลับ ไม่ชอบมาพากล” แต่วินัย 2 ประการที่สำคัญยิ่งของตำรวจคือ ข้อ 1 “คำสั่งของผู้บังคับบัญชาคือพรจากสวรรค์” ต้องปฏิบัติตามคำสั่งที่ชอบด้วยกฎหมายอย่างเคร่งครัด และ ข้อ 2 คือ หากสงสัยก็ให้ดูข้อ 1

สิ่งที่ผมสันนัษฐานเอาไว้ ก็คือ “สายลับ” ต้องการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์จากทหารตำรวจที่ต้องการข้อมูลลับ ผลประโยชน์อาจเป็นเงินสด หรือยาเสพติดที่เจ้าหน้าที่เก็บรักษาไว้ (กรณีสายลับติดยา) หรือผลประโยชน์ด้านอื่น ๆ การให้ข้อมูลของสายลับโดยธรรมเนียมปฏิบัติ แม้ข้อมูลที่ให้บางคร้งอาจจะไม่ได้มีค่าทางการข่าวมากมายนัก แต่ด้วยสปิริตของผู้นำหน่วยทหารตำรวจ ก็มักจะให้ “ทิป” แก่ “สายลับ” ไปพอสมควรตามแต่กรณี  สำหรับในเรื่องนี้ผมไม่ทราบหรอกครับ ว่า สายลับได้อะไรเป็นรางวัลบ้าง เพราะไม่กล้าถามผู้การ คงจะคุ้มค่ากับตัวสายลับเองที่ยอมเสี่ยงเอาตัวเข้าแลกตามหลักเศรษฐศาสตร์ง่าย ๆ นั่นเอง (ถ้ามาหลอกผมอีก รับรอง เจอตื้บแน่ ๆ ครับ..)

อุปสรรคที่สำคัญที่สุดในการปฏิบัติการครั้งนี้คือ ผมไม่มีโอกาสได้พบปะพูดคุยกับสายลับรายนี้เลยตั้งแต่เริ่มต้นรับข่าวสารและในขณะปฏฺบัติการ  ทำให้เสียโอกาสในการวิเคราะห์คน ประเมินสถานการณ์ คงจะพูดได้ว่า “ไม่รู้หน้า ไม่รู้ใจ” นั่นเอง

แนวทางการแก้ไขปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้

ปัญหา

บทเรียนจากสงครามการใช้กำลังแบบเก่าที่กองทัพไทยได้ต่อสู้กับ พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย ที่ขยายตัวกลายเป็นสงครามกลางเมืองในอดีตได้เจือจางและเลือนลางหายไปจากความทรงจำของผู้คนในสังคม หรือแม้แต่นักการทหารในกองทัพ ผู้คนในยุคใหม่มองเห็นภาพการทำสงครามของชาติมหาอำนาจตะวันตกที่มีอำนาจกำลังรบ อาวุธยุทโธปกรณ์และเทคโนโลยีล้ำสมัยกระทำต่อชาติเล็ก ๆ เช่น ในสงครามอ่าวเปอร์เซียระหว่างสหรัฐอเมริกา กับอัฟกานิสถาน หรือแม้แต่ในอิรัก ผ่านทางสื่อประเภทต่าง ๆ ที่ล้ำหน้าด้วยเทคโนโลยี  จนผู้คนต่างจินตนาการไปว่า หากเกิดความขัดแย้งภายใน "รัฐ" ขึ้นมา “รัฐ” ก็อาจแก้ปัญหาโดยการใช้งานยุทธการทางทหารหรือการใช้กำลังที่เหนือกว่า

Samuel Huntington

เข้าแก้ไขปัญหาได้อย่างไม่ยากเย็น แต่เมื่อพิจารณาธรรมชาติและความเป็นไปของปัญหาแล้ว พบว่ายุคปัจจุบันมีความซับซ้อนและความละเอียดอ่อนเป็นอย่างยิ่ง และปัญหาที่ยังคงดำรงอยู่ในทุกมิติคือเศรษฐกิจ การเมือง การทหารและสังคมจิตวิทยา โดยเฉพาะอย่างยิ่งมิติด้านสังคมจิตวิทยาเป็นเรื่องที่มีความละเอียอดอ่อนเป็นอย่างมาก

ดัง ที่ “Samuel Huntington” นักวิชาการชาวอเมริกันเคยกล่าวเตือนไว้ในบทความเรื่อง “The Clash of Civilization” (1993) มาแล้วว่า “ปัญหาในอนาคต จะเป็นเรื่องของ “สงครามอารยธรรม”

ข้อพิจารณา

การที่รัฐจะต้องเตรียมยุทธศาสตร์และองค์ความรู้เพื่อเตรียม รองรับสถานการณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการตัดวงจรทางยุทธวิธีในการคัดสรรบุคคลเข้าสู่ขบวนการก่อ ความไม่สงบนั้น จะต้องทำความเข้าใจกับสภาพธรรมชาติของสถานการณ์เสียก่อน ซึ่งในเรื่องนี้ สุรชาติ บำรุงสุข (2547, 120-121) ได้ให้ข้อคิดทางยุทธศาสตร์ไว้ว่า

ดร.สุรชาติ บำรุงสุข

1. การก่อความไม่สงบ (insurgency) เป็นลักษณะของ “สงครามการเมือง” (political warfare) ไม่ใช่ “สงครามการทหาร” (military warfare) ดังนั้นรัฐที่ต่อสู้จะต้องตระหนักถึงมิติทางการเมืองที่ดำรงอยู่ในสงครามนี้มิใช่การใช้มาตรการทางทหารในรูปของการค้นหาและทำลาย (search and destroy) หรือจับกุมและปราบปรามด้วยการใช้มาตรการทางกฎหมายอย่างสุดขั้ว

2. ชัยชนะในสงครามนี้เป็น “ชัยชนะทางการเมือง” (political victory) กล่าวคือ การเมืองเป็นปัจจัยชี้ขาด การทหารเป็นปัจจัยสนับสนุน

3. การเอาชนะจิตใจประชาชน (to win over heart and mind) เป็นส่วนสำคัญของชัยชนะในสงคราม

4. รัฐจะต้องดำเนินการในมิติอื่น ๆ ทั้งในรูปของโครงการทางเศรษฐกิจและสังคม เพื่อก่อให้เกิดการ “ดึงมวลชน” มาเป็นพวก

นอกจากนี้ “หวอ เหงียนย้าป” นักการทหารเวียดนามชื่อก้องโลก ผู้ซึ่งมีส่วนสำคัญเป็นอย่างยิ่งในการเอาชนะสงครามปลดแอกจากระบบอาณานิคมของ ฝรั่งเศส ได้กล่าวเอาไว้ในวาระเฉลิมฉลองชัยชนะต่อเมืองเดียนเบียนฟู ประจำปี ค.ศ.1984 ว่า

“ประชาชนเป็นปัจจัยชี้ขาดที่สำคัญที่สุดในสงครามประชาชน”

จากข้อคิดทางยุทธศาสตร์ข้างต้น พิจารณาถึงแง่คิดในการแก้ไขปัญหาในจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการที่จะเอาชนะความคิดและจิตใจของประชาชน รวมถึงแม้กระทั่งเอาชนะความคิดของสมาชิกกลุ่มผู้ก่อความไม่สงบ เพื่อที่จะตัดวงจรในการเข้าร่วมเป็นสมาชิกขบวนการ ดังนี้

1. การแก้ปัญหาด้วยกำลังบังคับ หรือการใช้ความรุนแรงไม่ใช่วิธีการแก้ปัญหา จะต้องใช้หลักสันติวิธีเป็นธงนำ แต่ไม่ใช่่ โดย "ลัทธิสันติวิธียอมจำนน"

2. การเอาชนะที่สำคัญที่สุด คือ “การเอาชนะที่ความคิดและจิตใจของประชาชน” (heart and mind)

3. บทเรียนจากประวัติศาสตร์สงคราม ไม่ว่าจะเป็นสงครามระหว่างฝรั่งเศษ -อัลจีเรีย สงครามเวียดนาม สงครามในอัฟกานิสถาน หรือแม้แต่กระทั่งในอิรัก ได้แสดงให้เห็นอย่างชัดแจ้งแล้วว่า รัฐที่ใช้อำนาจกำลังรบเป็นหลักไม่เคยเอาชนะสงครามได้เลย

4. การบังคับใช้กฎหมาย จะต้องบังคับใช้อย่างทั่วถึง เท่าเทียม และเป็นธรรม สร้างหลักนิติรัฐให้เข้มแข็ง

ข้อเสนอแนะ

ในฐานะที่เป็นฟันเฟืองตัวเล็ก ๆ ตัวหนึ่งที่ทำงานอยู่ในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้มาตลอดระยะเวลานับสิบปี ผมมีข้อเสนอแนะไว้กว้าง ๆ ดังนี้

1. ต้องเร่งสร้างทัศนคติใหม่ให้แก่บุคลากร ข้าราชการ พนักงานของรัฐ หรือแม้แต่กระทั่งประชาชนในพื้นที่ให้ยอมรับและตระหนักถึงแนวคิดเรื่อง “เอกภาพบนความต่าง” (unity among diversity) ทลายกำแพงทางสังคมและสร้างสัมพันธภาพเชื่อมต่อระหว่างชุมชนมุสลิมและที่ไม่ใช่มุสลิมในพื้นที่ โดยผลักดันให้เป็นนโยบายที่นำไปสู่การปฏิบัติอย่างจริงจัง เพื่อนำไปสู่รัฐประชาชาติที่ชนในชาติมีความหลากหลายทางชาติพันธุ์อยู่ร่วมกันภายใต้ร่มธงเดียวกัน

2. เน้นการบริหารแบบบูรณาการทุกมิติ ทั้งในเรื่องเศรษฐกิจ สังคม การเมือง จิตวิทยา และความมั่นคง การแก้ไขปัญหาทุกกระทรวงทบวงกรม จะต้องดำเนินการไปพร้อม ๆ กันทุกมิติ มิใช่ปล่อยให้เป็นหน้าที่ของทหารตำรวจ หรือฝ่ายความมั่นคงแก้ปัญหาที่ปลายเหตุด้วยการสืบสวนจับกุม ปราบปราม หลังเกิดเหตุ โดยละเลยปัญหาทางการศึกษา สภาพสังคม และปัญหาปากท้องของประชาชนที่ยังไม่ได้รับการแก้ไข

3. จัดกระบวนการสร้างมวลชนใหม่ ให้ความสำคัญกับงานมวลชนและการรุกทางการเมือง ด้วยการเอาชนะความคิดและจิตใจ “heart and mind” หรือ “เพื่อแยกน้ำออกจากปลา” ทำอย่างไรที่จะทำให้ปลาอยู่ในน้ำไม่้ได้ ให้ความสำคัญกับงานทางการเมืองงานชุมชนมวลชนสัมพันธ์ดึงผู้รู้ ผู้นำ ศาสนา หรือผู้นำท้องถิ่นมาเป็นพวก เผยแพร่ความรู้หรือหลักการศาสนาที่ถูกต้อง ใช้การปฏิบัติการข่าวสาร (Information Operation : IO) หักล้างการปลูกฝังแนวความคิดของกลุ่มผู้ก่อความไม่สงบที่บิดเบือนหลักการศาสนาอิสลามอันบริสุทธิ์เพื่อนำมารับใช้อุดมการณ์ทางการเมือง

4. สร้างองค์กรใหม่ทำหน้าที่ขับเคลื่อนในเรื่องของ “การสั่งการและการควบคุม” (command and control) โดยยึดหลัก “การเมืองนำการทหาร” เพื่อจะก่อให้เกิดผลในรูปของแนวความคิดใหม่ ๆ เน้นการสร้างมวลชนใหม่ และสร้างการพัฒนาเศรษฐกิจใหม่ โดยเฉพาะในเรื่อง “Otop” หรือ “ภูมิปัญญาชาวบ้าน” และรวมถึงการดำเนินการของภาครัฐในกรอบบูรณาการ รวมทั้งสร้างเอกภาพและประสิทธิภาพของการบริหารภาครัฐในพื้นที่จังหวัดชายแดน ภาคใต้ องค์กรที่มีลักษณะการทำงานเป็นทีม (Team Work) มีเอกภาพ (unity) ไม่มีหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่งเป็นพระเอกฉายเดี่ยวเพียงคนเดียว (one man show)

5. สร้างประสิทธิภาพและระบบของการศึกษาใหม่ ที่สอดคล้องและเอื้อต่อสภาพชีวิตและ ความเป็นอยู่ของประชาชนในพื้นที่ สร้างระบบการจัดการ ร.ร.เอกชนสอนศาสนาอิสลามให้มีมาตรฐาน เข้าสู่ระบบธรรมาภิบาล (good governance) การบริหารจัดการ หลักสูตรการเรียนการสอน สามารถตรวจสอบกำกับดูแลได้ รวมทั้งต้องกล้าที่จะจัดการกับปัญหาการทุจริตคอรัปชั่นในโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลาม การสำแดงข้อมูลจำนวนนักเรียนอันเป็นเท็จของบางโรงเรียนอย่างเด็ดขาด  รวมทั้งจะต้องบริหารจัดการให้เยาวชนในพื้นที่สามารถเข้าถึงทรัพยากรทางการศึกษาของรัฐได้อย่างทั่วถึง

6. เพิ่มประสิทธิภาพในการบังคับใช้กฎหมาย (Law Enforcement) ทั้งในแง่ของการพัฒนาศักยภาพการสืบสวนสอบสวน การข่าวกรอง การบริหารจัดการ การพัฒนาบุคลากร  เครื่องมือพิเศษ และนิติวิทยาศาสตร์ ตลอดจนคุณธรรมของเจ้าหน้าที่ โดยยึดถือหลักการทั่วถึง เท่าเทียม และเป็นธรรม ซึ่งจะนำไปสู่การสถาปนาอำนาจรัฐให้เข้มแข็ง และในขณะเดียวกันจะต้องคำนึงถึงหลักสิทธิมนุษยชนเป็นหัวใจในการดำเนินงาน

นี่เป็นเพียงแนวความคิดเล็ก ๆ ของฟันเฟืองเล็ก ๆ ตัวหนึ่งเท่านั้นเองครับ…..